CZYM JEST ZESPÓŁ HORNER’A?
Mimo nieco zagadkowej nazwy, jest to schorzenie, które nie należy do rzadkich wśród naszych pacjentów. Definicja tej choroby mówi nam, że zespół lub też syndrom Horner‘a jest schorzeniem, w którym dochodzi do uszkodzenia współczulnego unerwienia oka i okolicznych mięśni. Mamy więc do czynienia z zaburzeniem działania układu nerwowego, dającego głównie objawy okulistyczne.
JAKIE OBJAWY MOGĄ NAM WSKAZYWAĆ NA TĘ CHOROBĘ?
Na pierwszy rzut oka zauważamy zwykle nietypowy wygląd oczu i powiek. Jeśli przyjrzymy się dokładniej, możemy zaobserwować u naszego pupila objawy takie jak:
- różna wielkość źrenic – w tym zwężenie otworu źrenicznego po stronie, której dotyczy problem
- opadnięcie górnej powieki
- zapadnięcię gałki ocznej, a co za tym idzie wysunięcie się trzeciej powieki, która czasem może zakryć znaczną część oka.
CZY NA TYM KONIEC?
Nie do końca! Czasem, choć nie zawsze, możemy zaobserwować bliski związek tej choroby z innymi problemami u naszych pacjentów. Bywa tak, że objawy zespołu Horner’a i jego rozpoznanie jest tak naprawdę
początkiem procesu diagnostycznego. Chcemy wówczas ustalić, czy nie mamy do czynienia z inną, znacznie poważniejszą jednostką chorobową. W związku z powyższym choroba ta często bywa objawem wielu innych schorzeń, do których należą między innymi:
- zapalenie ucha środkowego lub wewnętrznego (więcej na temat tego objawu tutaj)
- ropnie okołowierzchołkowe zębów
- zmiany nowotworowe i rozrostowe zlokalizowane w obrębie głowy, mózgowia, rdzenia kręgowego, szyi czy klatki piersiowej
- choroby zakaźne np. neosporoza czy choroby odkleszczowe
- choroby ogólnoustrojowe typu niedoczynność tarczycy, cukrzyca, zespół Cushinga czy zmiany zwyrodnieniowe
- urazy będące skutkiem wypadków czy walk między zwierzętami, częste u kotów wychodzących
- jatrogenne, czyli powstałe na skutek ingerencji lekarskich np. podczas zabiegów stomatologicznych lub na klatce piersiowej, często również zabiegów, w których wykonywane były znieczulenia miejscowe nerwów tzw. bloki.
Widzimy więc, że lista potencjalnych pierwotnych przyczyn jest bardzo duża, a wymienione schorzenia należą jedynie do tych najczęściej spotykanych, a nie wszystkich możliwych. W związku z tym, mimo iż należy starać się wykluczyć jak najwięcej możliwie powiązanych chorób, to ograniczenia diagnostyczne i nierzadko finansowe nie zawsze pozwalają nam na pełną diagnostykę. Dlatego też bardzo często spotykamy się z diagnozą tzw. idiopatycznego zespołu Hornera, czyli sytuacji kiedy mimo prób i badań nie uda nam się ustalić przyczyny.
JAK TO MOŻLIWE, ŻE AŻ TYLE RZECZY MOŻE MIEĆ SWÓJ UDZIAŁ W TEJ CHOROBIE?
W dużym uproszczeniu, część układu nerwowego, którego dotyczy problem możemy podzielić na trzy odcinki czyli tzw. neurony (I neuron II neuron i III neuron). Pierwszy odcinek zlokalizowany jest w mózgowiu. Rokowanie w tym wypadku bywa zwykle gorsze, często występują jednocześnie inne zaburzenia neurologiczne, a diagnostyka wymaga zazwyczaj obrazowania rezonansem magnetycznym lub tomografią komputerową. Drugi odcinek biegnie głównie przez szyję oraz klatkę piersiową. Tutaj również bywa pomocna diagnostyka obrazowa, często w pierwszej kolejności wykonanie zdjęć RTG tych części ciała. Trzeci odcinek lokalizuję się głównie w okolicy głowy – trzewioczaszki. Z naszego punktu widzenia najczęściej diagnozowany i dający zwykle nieco lepsze rokowanie niż dwa wcześniejsze.
Diagnozę oraz ewentualną lokalizację umożliwia nam przede wszystkim:
- dokładna historia pacjenta zebrana w wywiadzie
- badanie kliniczne oraz neurookulistyczne
- testy farmakologiczne z wykorzystaniem odpowiednich kropli
- badania dodatkowe, do których należą między innymi: badania krwi, badanie otoskopowe, RTG, tomograf komputerowy, rezonans magnetyczny i inne.
Jak widać diagnostyka nie jest łatwa i często wymaga współpracy lekarzy kilku specjalizacji m.in ze strony okulisty, neurologa (o badaniu neurologicznym tutaj) oraz internisty.
ZESPÓŁ HORNER’A – JAKIE JEST WIĘC LECZENIE I ROKOWANIE?
Wszystko zależy od ustalenia pierwotnej przyczyny i jej ewentualnego wyeliminowania. Z punktu widzenia okulistycznego choroba ta nie stanowi większego zagrożenia dla oczu, nie powoduje zaburzeń widzenia, chyba, że trzecia powieka w znacznej mierze zakrywa oko.
W przypadku ustalenia przyczyny i jej ustabilizowania lub wyleczenia, ewentualnie przy idiopatycznym zespole Horner’a, możemy spodziewać się ustąpienia objawów w przeciągu kilku tygodniu do nawet 4 miesięcy. W związku z tym czasem możemy dostać od lekarza krople mające na celu leczenie objawowe, nawilżające i wspomagające terapię ogólną. Podsumowując, syndrom Horner’a możemy spotkać u różnych gatunków
zwierząt, w tym u psów i kotów. Pełna diagnostyka wymaga często wielu odpowiednich badań, pomimo których nie zawsze możemy uzyskać odpowiedź, ale dzięki nim jesteśmy w stanie wykluczyć wiele chorób, które mogą stanowić zagrożenie nawet dla życia naszego pupila.
W przypadku leczenia należy uzbroić się w cierpliwość, skupić na dignostyce i wyeliminowaniu przyczyny pierwotnej. Mimo iż obraz kliniczny oczu pacjenta może wyglądać czasem nieco groźnie i przerażająco, to jednak rokowanie dla narządu wzroku jest z reguły dobre.
Zapraszamy do Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej OptoVet – zbadamy Waszego pupila i dobierzemy odpowiednią formę terapii.
lek. wet. Bartłomiej Bielecki
Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj
Bibliografia:
– A review of Horner’s syndrome in small animals Danielle M. Zwueste, Bruce H. Grahn
– Veterinary Ophthalmology Fifth Edition Kirk N. Gelatt