Zapalenie błony naczyniowej oka

ZAPALENIE BŁONY NACZYNIOWEJ OKA (UVEITIS)

 

Czy u Twojego psa lub kota oko nagle zrobiło się mętne, źrenica wydaje się zwężona, oko jest bolesne? Czy zauważyłeś, że zwierzę ostatnio gorzej widzi, a jego samopoczucie uległo pogorszeniu? Istnieje ryzyko, że u Twojego pupila występuje zapalenie błony naczyniowej oka.

 

CO TO JEST BŁONA NACZYNIOWA OKA?

 

Błona naczyniowa to środkowa struktura oka, zbudowana z trzech części:

• tęczówki
• ciała rzęskowego
• naczyniówki.

 

Tęczówka oraz ciało rzęskowe stanowią przedni odcinek błony naczyniowej, a naczyniówka tylny odcinek błony naczyniowej.

 

JAKIE SĄ FUNKCJE KAŻDEGO Z ELEMENTÓW BŁONY NACZYNIOWEJ?

 

Tęczówka

Kontroluje ilość światła wpadającego do oka przez zmianę wielkości źrenicy. Jest to możliwe dzięki obecności w tęczówce dwóch antagonistycznych grup mięśni gładkich, które stanowią główną masę tęczówki: mięśnia zwieracza źrenicy oraz mięśnia rozwieracza źrenicy. Mięsień zwieracz leży dookoła obwodu źrenicy u zwierząt z okrągłą źrenicą (np psy). Unerwienie włókien mięśnia pochodzi z układu przywspółczulnego. Mięsień rozwieracz źrenicy składa się z włókien mięśniowych ułożonych promieniście dookoła źrenicy. Unerwienie tych włókien pochodzi z układu współczulnego. Różnobarwność tęczówki związana jest z różnym stopniem pigmentacji warstw struktury, ilością pochłanianego i odbijanego światła przez hemoglobinę i naczynia krwionośne. Bezsprzecznie związana jest również z obecnością innych barwników takich jak np karotenoidy. W oku niebieskim tęczówka ma mniej gęstą budowę warstwy przedniej niż w oku brązowym. Tęczówka jest warstwą bardzo mocno unaczynioną, dlatego zabiegi chirurgiczne na tęczówce wiążą się z obfitym krwawieniem.

 

Ciało rzęskowe

Leży tuż za tęczówką, ma liczne fałdy – wyrostki rzęskowe. Dzielą się one na część pofałdowaną (pars plicata), która przechodzi ku tyłowi w część płaską (pars plana), która z kolei łączy się z siatkówką. Wyrostki rzęskowe podtrzymują soczewkę, co umożliwia zmianę jej kształtu. Znaczną część ciała rzęskowego zajmują mięśnie rzęskowe, unerwione przywspółczulnie. Ich skurcz powoduje zmianę kształtu położenia soczewki oraz zwiększenie drenażu cieczy wodnistej. Kolejną ważną funkcją ciała rzęskowego jest wytwarzanie cieczy wodnistej na drodze aktywnej i biernej.

 

Naczyniówka

Tworzy tylną część błony naczyniowej oka. Łączy się z ciałem rzęskowym, leży pomiędzy siatkówką a twardówką. Jest strukturą bardzo mocno unaczynioną, jej kapilary odżywiają zewnętrzne warstwy siatkówki. W wewnętrznej warstwie kapilar znajduje się błona odblaskowa – makata, która przez odbicie światła z dna oka umożliwia zwierzętom widzenie w nocy przy bardzo małej ilości światła dzięki obecności odbijających światło kryształów. Dlatego charakterystyczne „świecenie oczu zwierząt” w ciemności wynika właśnie z obecności tej błony, która nie występuje u ludzi.

 

ZAPALENIE BŁONY NACZYNIOWEJ – W JAKI SPOSÓB OKO BRONI SIĘ PRZED WNIKANIEM DO NIEGO SZKODLIWYCH SUBSTANCJI Z KRWI?

 

Jest to możliwe właśnie dzięki obecności błony naczyniowej, która stanowi barierę krew – oko. Dlaczego? Dlatego, że odgrywa ona kluczową rolę w filtrowaniu płynów i komórek, które trafiają do oka. Jest to możliwe dzięki ścisłym połączeniom na poziomie śródbłonka naczyń krwionośnych, który nie ma otworów, a zatem większość cząsteczek nie jest w stanie przejść między nimi. Procesy chorobowe w obrębie błony naczyniowej powodują przerwanie bariery, przez co do oka trafiają niepożądane komórki i płyny.

 

 

 

ZAPALENIE BŁONY NACZYNIOWEJ

 

Z powodu istnienia ciągłości między poszczególnymi elementami błony naczyniowej zapalenie jednej ze struktur bardzo często szybko przenosi się na inne struktury oka, dlatego najczęściej zostają one objęte wspólnym procesem zapalnym. W związku z tym wyróżnić można zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej – zapalenie tęczówki i ciała rzeskowego, zapalenie tylnego odcinka błony naczyniowej – naczyniówki, zapalenie całości błony naczyniowej.

 

JAKIE SĄ OBJAWY?

 

Bez względu na przyczynę, zapalenie błony naczyniowej manifestuje się podobnymi objawami, takimi jak:

• mrużenie oka, światłowstręt, bolesność oka,
• skurcz powiek,
• przekrwienie naczyń nadtwardówki,
• obrzęk rogówki,
• przymglenie przedniej komory – oko robi się mętne, źrenica mniej widoczna, z powodu większej ilości białek napływających do przedniej komory na skutek przerwania bariery krew-oko,
• komórki zapalne przylegające do śródbłonka rogówki,
• obecność krwi (krwistek) lub ropy (ropostek) w przedniej komorze,
• zwężenie źrenicy,
• obniżone ciśnienie śródgałkowe,
• obrzęk i przekrwienie tęczówki,
• obrzęk i zapalenie siatkówki (widoczne w badaniu oftalmoskopowym).

 

 

JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZAPALENIA BŁONY NACZYNIOWEJ?

 

Bezsprzecznie jest bardzo dużo czynników, które mogą spowodować zapalenie błony naczyniowej. W związku z tym, poniżej wymieniam niektóre z nich. Dzielimy je na:

• Przyczyny wirusowe

  • Adenowirus psów (choroba Rubartha),
  • Wirus nosówki psów,
  • Wirus białaczki kotów FeLV,
  • Koronawirus kotów FCOV (FIP- zakaźne zapalenie otrzewnej),
  • Wirus niedoboru immunologicznego kotów FIV,
  • Herpeswirus kotów i psów,
  • Wirus wścieklizny.

• Przyczyny bakteryjne

  • Leptospiroza psów,
  • Borelioza psów,
  • Brucelloza psów,
  • Erlichioza psów,
  • Anaplazmoza psów,
  • Wszystkie zakażenia bakteryjne, które powodują uogólnioną endotoksemię.

• Przyczyny pasożytnicze

  • Angiostrongylus vasorum u psów,
  • Dirofilaria immitis u psów,
  • Toxocara u psów i kotów,
  • Trypasnosoma u kotów,
  • Encephalitozoon cuniculi u kotów – należy zwrócić uwagę, że jest to choroba pasożytnicza nie tylko królików, zarażone pasożytem mogą być również koty.

• Przyczyny pierwotniacze

  • Toxoplasma gondii u psów i kotów,
  • Neospora caninum u psów i kotów,
  • Leishmania u psów i kotów na terenach endemicznych.

• Przyczyny grzybicze

  • Aspergillus spp.
  • Blastomyces spp.
  • Coccidioides immitis,
  • Cryptococcus spp.

• Przyczyny metaboliczne oraz o podłożu immunologicznym

  • Zaćma – z powodu uwalniania białek soczewki do cieczy wodnistej oko reaguje stanem zapalnym (więcej w artykule o zaćmie cukrzycowej – link)
  • Uraz soczewki – fakoklastyczne zapalenie błony naczyniowej,
  • Małopłytkowość,
  • Zespół skórno- naczyniówkowy u psów,
  • Nadciśnienie ogólnoustrojowe u psów i kotów,
  • Koagulopatie.

• Odruchowe zapalenia błony naczyniowej

  • Wynikające z owrzodzenia rogówki – przez uszkodzenie rogówki błona naczyniowa również ulega stanowi zapalnemu,
  • Wynikające z zapalenia nadtwardówki.

• Urazowe – urazy tępe np uderzenia w głowę lub penetrujące rogówkę np ciała obce.

• Choroby nowotworowe

  • Mięsak,
  • Czerniak,
  • Chłoniak,
  • Przerzuty rożnych guzów nowotworowych.

• Toksyczne polekowe np po radioterapii.

• Idiopatyczne (wg najnowszych badań to aż 80% zapaleń błony naczyniowej u kotów).

• Spowodowane przez ropnie zębowe okołowierzchołkowe

  Bardzo ważne przy badaniu jest sprawdzenie stanu zębów pacjenta, dlatego, że ze względu na bliską lokalizację korzeni zębowych oraz oczodołu, to właśnie nieprawidłowy stan uzębienia zwierzęcia może być przyczyną zapalenia w gałce ocznej.

 

(Kursywą zaznaczono przyczyny uveitis u psów i kotów, które zdarzały się najczęściej autorce tekstu oraz zdarzające się najczęściej wg najnowszych badań)

 

 

ZAPALENIE BŁONY NACZYNIOWEJ – LECZENIE W SPECJALISTYCZNEJ PRZYCHODNI OPTOVET

 

Niezwykle ważne jest rozpoczęcie leczenia od razu po zauważeniu któregoś z powyższych objawów zapalenia błony naczyniowej, ponieważ choroba bardzo szybko może powodować niepożądane skutki, które będą opisane poniżej. Ponieważ w leczeniu najważniejsza jest szybka reakcja i dobrze dobrane leki to wykorzystuje się między innymi leki przeciwzapalne, rozszerzające źrenicę oraz przeciwbólowe. Ważna jest także diagnostyka przyczyny zapalenia błony naczyniowej i wdrożenie leczenia przyczynowego, jeżeli sprawcę uda się znaleźć.

 

JAKIE MOGĄ BYĆ KOMPLIKACJE ZAPALENIA BŁONY NACZYNIOWEJ?

 

• Zrosty – powstają dzięki obecności włóknika w przedniej komorze, który w późniejszych stadiach zapalenia przekształca się w bardzo odporne na zrywanie błony włóknisto- naczyniowe. Tworzą się między tęczówką a przednią torebką soczewki (zrosty tylne) lub między tęczówką a rogówką (zrosty przednie). Dodatkowo są bardzo poważne w skutkach. Unieruchamiają źrenicę – ciecz wodnista produkowana za soczewką w ciele rzęskowym jest uwięziona w komorze ciała szklistego nie mogąc przedostać się do przedniej komory przez obecność zrostów. Powoduje to powstaje tęczówki bombiastej (iris bombe) oraz wtórnej jaskry – zapraszam do artykułu o jaskrze Zrosty przednie również mogą prowadzić do wtórnej jaskry z powodu zablokowania kąta przesączania.

 

 

• Zaćma – powstaje przez zmianę składu cieczy wodnistej na skutek zapalenia błony naczyniowej. W wyniku obecności komórek i substancji zapalnych w przedniej komorze mamy problem z upośledzeniem prawidłowego odżywiania soczewki.

 

• Odwarstwienie siatkówki – ponieważ naczyniówka leżąca tuż pod siatkówką ulega stanowi zapalnemu, może to spowodować wysiękowe odwarstwienie siatkówki poprzez wysięk gromadzący się między siatkówką a naczyniówką. W związku z tym – klinicznie przy odwarstwieniu siatkówki zwierzę przestaje widzieć. Niezwykle ważna jest szybka reakcja i podanie leków, dlatego że im dłużej siatkówka jest odwarstwiona, tym mniejsze są szanse na przywrócenie wzroku u zwierzęcia.

 

 

 

Zapraszamy do Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej OptoVet – zbadamy Waszego pupila i dobierzemy odpowiednią formę terapii.

 

lek. wet. Kamila Popławska

 

Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj

 

Bibliografia:

• Okulistyka weterynaryjna Slattera, wydanie 6, J. Maggs, P.E. Miller, R.Ofri, Wrocław 2020
• „A multicenter retrospective study into endogenous causes of uveitis in cats in the United Kingdom: Ninety two cases”, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/vop.12898,
• „Causes of uveitis in dogs: 102 cases (1989–2000”, https://sci-hub.se/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1463-5224.2002.00217.x