Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki zdarza się najczęściej u psów do 12 miesiąca życia, rzadko u kotów. Najczęściej narażone są psy ras dużych oraz brachycefalicznych. Obraz kliniczny jest charakterystyczny, gruczoł widoczny jest w postaci czerwonej masy wystającej spod wolnego brzegu trzeciej powieki. Schorzenie swym wyglądem przypomina, jakby pies miał wisienkę na oku, stąd nazwy: cherry eye/wiśniowe oko. Zazwyczaj zwierzę nie odczuwa bolesności w dotkniętym oku. Dlatego w tym artykule omówię przyczyny oraz leczenie wypadniętego gruczołu trzeciej powieki.
JAK ZBUDOWANA JEST TRZECIA POWIEKA?
Jest to struktura ruchoma znajdująca się między rogówką a powieką dolną w przyśrodkowej części oka. Składa się z :
- chrząstki w kształcie litery „T”, który nadaje jej sztywność,
- gruczołu trzeciej powieki,
- spojówki pokrywającej powierzchnię gałkową i powiekową,
- tkanki łącznej zrębu,
- licznych powierzchownych grudek chłonnych,
- komórek kubkowych na powierzchni powiekowej.
JAKIE SĄ FUNKCJE TRZECIEJ POWIEKI ORAZ GRUCZOŁU TRZECIEJ POWIEKI?
Funkcje trzeciej powieki to:
- rozprowadzanie filmu łzowego,
- ochrona rogówki,
- wytwarzanie frakcji wodnistej filmu łzowego.
Gruczoł trzeciej powieki wytwarza wydzielinę surowiczo- śluzową, która stanowi nawet 50% prawidłowego filmu łzowego. Fizjologicznie trzecia powieka może nasuwać się na rogówkę przy zapadaniu zwierzęcia w sen, przy zmęczeniu. Wolny brzeg trzeciej powieki może, ale nie musi być pigmentowany. Brak pigmentacji wolnego brzegu nie wymaga leczenia. Należy go różnicować z depigmentacją wolnego brzegu, która występuje przy zapaleniach spojówek. Patologiczne wysunięcie trzeciej powieki (tzw protruzja) występuje przy innych jednostkach chorobowych takich jak zespół Hornera (LINK), zespół HAWS u kotów, przy wytrzeszczu gałki ocznej oraz przy nowotworach trzeciej powieki.
WYPADNIĘCIE GRUCZOŁU TRZECIEJ POWIEKI – PRZYCZYNY
Schorzenie wynika z jednoczesnego występowania przerostu grudek chłonnych trzeciej powieki (występuje u młodych zwierząt narażonych na pierwsze kontakty z antygenami środowiska) oraz luźnej struktury troczka powięziowego, którego zadaniem jest umocowanie trzeciej powieki do powięzi oczodołu. Dlatego połączenie tych zdarzeń powoduje wypadnięcie gruczołu, który w dalszym ciągu jest powiązany z chrząstką trzeciej powieki. Na skutek wypadnięcia gruczołu może dojść do zniekształcenia chrząstki, co powoduje zaostrzenie lub utrwalenie wypadnięcia gruczołu. U zwierząt starszych gruczoł również może wypaść, ale zazwyczaj przyczyny są inne niż u zwierząt młodych. Najczęściej zdarza się to przy przewlekłych zapaleniach spojówek (np. tła alergicznego lub immunologicznego) oraz przy nowotworach trzeciej powieki.
Na zdjęciu widać pacjenta z obustronnym wypadnięciem gruczołu
WYPADNIĘCIE GRUCZOŁU TRZECIEJ POWIEKI – UWAGA!
Wypadniętego gruczołu trzeciej powieki u zwierząt nigdy nie należy usuwać!!! Dlaczego? Dlatego, że nieuchronnie prowadzi to do rozwinięcia zespołu suchego oka, a co za tym idzie:
- rozwinięcia suchego zapalenia rogówki i spojówek niereagującego na leczenie,
- nadmiernego wysychania rogówki i tworzenia keratopatii ekspozycyjnej,
- utraty wzroku w skutek rozwinięcia zapalenia barwnikowego rogówki.
Rycina na której ukazany jest schemat operacji wypadniętego gruczołu
LECZENIE
We wczesnym etapie możliwe jest manualne odprowadzenie gruczołu (w znieczuleniu miejscowym oka) i przywrócenie jego prawidłowej lokalizacji, natomiast możliwość nawrotu wynosi prawie 100%. Metodą z wyboru jest zabieg chirurgiczny polegający na wszyciu wypadniętego gruczołu w spojówkę trzeciej powieki – tzw. metoda kieszonki Morgana. Polega ona na wycięciu kieszonki w spojówce trzeciej powieki, a następnie wszyciu gruczołu w powstałą przestrzeń. Należy pamiętać, że nawet przy prawidłowym przeprowadzeniu zabiegu istnieje możliwość nawrotów. Większe ryzyko występuje u psów ras olbrzymich. Po chirurgicznej korekcie wypadnięcia gruczołu w dalszym ciągu istnieje potrzeba leczenia oczu kroplami z substancjami przeciwzapalnymi przez kilka tygodni.
Szczeniak po operacji wszycia gruczołu trzeciej powieki
Zapraszamy do konsultacji okulistycznych w przychodni OptoVet! Jak się do nich przygotować zdradzamy tutaj.
Lek. wet. Kamila Popławska
Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj