Usunięcie gałki ocznej

Dla wielu Opiekunów naszych Pacjentów podjęcie decyzji o wykonaniu zabiegu jakim jest enukleacja gałki ocznej (czyli usunięcie gałki ocznej) swojego zwierzęcia jest bardzo trudne. Spowodowane jest to niepokojem jak zwierzę będzie radziło sobie po zabiegu, czy drugie oko będzie wystarczające, czy mocno wpłynie to na jego funkcjonowanie oraz wreszcie jak pupil będzie wyglądał z jednym okiem. W tym artykule postaram się przybliżyć wskazania do zabiegu oraz opisać jak wygląda sama operacja i rekonwalescencja po niej.

 

USUNIĘCIE GAŁKI OCZNEJ – KIEDY ZALECAMY ZABIEG?

 

Na wstępie chciałabym zaznaczyć, że zabieg usunięcia gałki ocznej jest zalecany w ostateczności, jeżeli mamy pewność, że oka nie da się uratować lub ratowanie oka ma minimalne szanse powodzenia i wymaga dużego cierpienia zwierzęcia. Jest to również jedna z metod leczenia okulistycznego, mająca na celu zapewnienie dobrostanu zwierzęcia. Naszym priorytetem jako lekarzy jest zawsze zapewnienie Pacjentowi jak najwyższego komfortu życia, odjęcia bólu i jak najszybszego powrotu do zdrowia. Ból chorego oka istotnie obniża samopoczucie Pacjenta i pogarsza jakość życia. Objawem bólu u zwierząt jest mniejsza aktywność, brak lub osłabiony apetyt, większa senność, brak zainteresowania otoczeniem.

 

KIEDY PRZYZWYCZAJAMY SIĘ DO BÓLU…

 

Należy podkreślić, że zwierzęta są w stanie przyzwyczaić się do przewlekłego bólu, jeśli choroba trwa długo – mimo, że pozornie mogą nie wykazywać bolesności i spadku samopoczucia, nie należy uważać, że nie cierpią. Najlepszym ćwiczeniem empatii jest postawienie się w sytuacji zwierzęcia – jeśli oko jest bolesne oraz niewidzące, jaki Pacjent ma z niego pożytek? Poniżej opiszę najczęstsze przyczyny okulistyczne, przy których zalecamy wykonanie zabiegu enukleacji:

 

USUNIĘCIE GAŁKI OCZNEJ – PRZYCZYNY

Przewlekła jaskra niereagująca na leczenie farmakologiczne.

Według najnowszych badań jest to najczęstsza przyczyna enukleacji u zwierząt. Jaskra polega na podwyższeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego, co powoduje bardzo silny ból oka oraz głowy. Ludzie opisują bóle jaskrowe jako przewlekłą migrenę, która w znacznym stopniu utrudnia funkcjonowanie. Jeżeli jaskra u zwierzęcia utrzymuje się kilka-kilkanaście dni i pomimo leczenia farmakologicznego (podawania kropli przeciwjaskrowych oraz leczenia ogólnego) ciśnienie w oku nie spada, już w ciągu kilku godzin dochodzi do nieodwracalnych zmian na siatkówce, która jest bardzo wrażliwa na wysokie ciśnienie. Atrofia tarczy nerwu wzrokowego jest nieodwracalna i sprawia, że przywrócenie wzroku nie jest możliwe. Wysokie ciśnienie w oku powodować także odwarstwienie siatkówki.

Jaskra u kotów

U kotów najczęstsze przyczyny jaskry to zapalenie błony naczyniowej oraz retinopatia nadciśnieniowa powodujące jaskrę wtórną- zapraszam do zapoznania się z pozostałymi artykułami na ten temat na naszej stronie. Jaskra pierwotna u kotów zdarza się rzadko. U psów przewlekła jaskra niereagująca na leczenie również może być wskazaniem do enukleacji, jeśli natomiast w gałce ocznej nie ma stanu zapalnego, u psów jest więcej opcji leczenia jaskry oraz więcej przyczyn jej powstawania, w tym jaskra pierwotna – zapraszam do artykułu o jaskrze.

 

Przewlekły stan zapalny oka niereagujący na leczenie farmakologiczne

Jest to sytuacja występująca zarówno u psów, jak i u kotów. Stan zapalny może mieć wiele przyczyn – zakaźnych, urazowych,wynikających z nieprawidłowego lub zbyt późnego leczenia. Wszystkie struktury w gałce ocznej są ze sobą połączone, większość oka stanowi woda, dlatego stan zapalny rozprzestrzenia się szybko pomiędzy strukturami, mogąc powodować liczne powikłania. Najczęstsze z nich to zrosty pomiędzy soczewką a tęczówką (zrosty tylne) lub tęczówką i rogówką (zrosty przednie) powodujące jaskrę, powstanie zaćmy pozapalnej/ pourazowej, spłycenie przedniej komory. Stan zapalny w gałce ocznej zawsze należy leczyć, natomiast zdarza się, że jego konsekwencje są nieodwracalne, powodują utratę widzenia, ból i dyskomfort, dlatego najlepszym rozwiązaniem dla zwierzęcia jest usunięcie chorego oka. Przewlekły stan zapalny utrzymujący się w oku predysponuje do rozwinięcia się tzw mięsaka pozapalnego oka, złośliwego nowotworu, szczególnie u kotów. Dlatego tak ważne jest niepozostawianie gałki ocznej w stanie zapalnym, mimo pozornego braku objawów bolesności u zwierząt.

 

Nowotwór w gałce ocznej

Zmiany rozrostowe w oku mogą pochodzić z każdej struktury. Jednak najczęściej takie zmiany wywodzą się z błony naczyniowej – naczyniówki, ciała rzęskowego lub tęczówki. Nowotwory mogą powodować utratę widzenia, jaskrę, dyskomfort, zapalenie gałki ocznej oraz powstawanie przerzutów do innych narządów w ciele. Jest to wskazanie do usunięcia gałki ocznej. Przed zabiegiem wskazane jest USG gałki ocznej, RTG klatki piersiowej oraz biopsja węzłów chłonnych w razie potrzeby. Czasami przy podejrzeniu, że nowotwór wykracza poza gałkę oczną i sięga głębiej w oczodół zalecamy dalszą diagnostykę. Mówimy tutaj o diagnostyce obrazowej takiej jak USG gałki ocznej, tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym. Jeśli badania wykażą obecność nowotworu również w tkankach oczodołu, oprócz gałki ocznej należy usunąć także tkanki miękkie oczodołu. Taki zabieg nazywamy zabiegiem egzenteracji.

 

Penetrujące uszkodzenie oka z rozległym i nieodwracalnym uszkodzeniem tkanek

Oko staramy się ratować zawsze, natomiast jeśli skala strat po uszkodzeniu mechanicznym jest za duża i nie ma szans na uratowanie oka, wówczas najlepszym rozwiązaniem jest usunięcie gałki ocznej.

 

JAK PRZYGOTOWUJEMY PACJENTA DO ZABIEGU ORAZ JAK WYGLĄDA SAM ZABIEG?

 

Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym wziewnym. Aby zakwalifikować pacjenta do zabiegu, należy zbadać mu krew oraz wykonać badanie kardiologiczne (szczególnie u pacjentów starszych). Jeśli w żadnym z nich nie będzie przeciwwskazań, pacjent może zostać znieczulony. Pacjent zostaje znieczulony ogólnie oraz miejscowo – za gałkę oczną podajemy znieczulenie w formie nasiękowej. Zabieg enukleacji polega nie tylko na usunięciu gałki ocznej. Dodatkowo usuwamy gruczoł łzowy znajdujący się w powiece górnej oraz trzecią powiekę wraz z jej gruczołem. Zakładamy dwa rzędy szwów – najpierw szycie spojówki wewnątrz, a następnie szycie powiek- skóry. Szwy są wchłanialne, rozpuszczalne, po zabiegu nie wymagają ściągnięcia. Miejsce po gałce ocznej w oczodole stopniowo wypełnia się krwią. Następnie ulega ona organizacji i wchłania się w ciągu 5-10 dni. Po zabiegu przez 2-3 dni okolica powiek może być obrzęknięta. Kiedy szwy się wchłoną i zejdzie obrzęk, miejsce porasta sierścią i po zabiegu nie ma śladu.

 

REKONWALESCENCJA I SAMOPOCZUCIE

 

Po zabiegu pacjent powinien być w kołnierzu około 7 dni. Kołnierz jest zabezpieczeniem  by świeżym miejscem po zabiegu nie ocierać o przedmioty i nie dotykać go łapą. Po 7 dniach kołnierz można ściągnąć. Pacjent może czuć się nieswojo jedynie w dniu zabiegu za sprawą leków używanych do znieczulenia. Podczas kolejnych dni powinien funkcjonować normalnie, jeśli kołnierz przeszkadza mu w jedzeniu i piciu, można go do tych czynności ściągać.

 

I CO DALEJ?

 

Z naszego doświadczenia i informacji od Opiekunów wynika, że pacjenci bez bolesnego oka czują się… o wiele lepiej. Są o wiele bardziej aktywni, chętni do zabawy, w lepszym humorze. Należy pamiętać, że zwierzę nie jest świadome faktu, że nie ma jednego oka. Zwierzęta wspaniale dają sobie radę tylko z jedną gałką oczną. W niektórych sytuacjach obydwie gałki oczne wymagają usunięcia, zwierzę do tej sytuacji również się przyzwyczaja. Zazwyczaj Pacjenci z powodu choroby oka nie widzą już przed zabiegiem enukleacji. W związku z tym zabieg zatem jedynie odejmuje im ból i przywraca komfort życia. Według najnowszych badań ponad 90% właścicieli zwierząt jest bardzo zadowolonych z komfortu życia zwierzęcia po usunięciu gałki ocznej.

 

IMPLANTY GAŁKI OCZNEJ

Według polskiego prawa stosowanie implantów gałek ocznych jest nieetyczne i niehumanitarne. Implant pełni funkcję jedynie estetyczną, zatem absolutnie zwierzęciu nieprzydatną. Implant może przesuwać się w obrębie oczodołu powodując ból. Nie stosujemy implantów oka u zwierząt w Polsce.

 

Serdecznie zapraszamy na konsultacje okulistyczne do naszych lekarzy weterynarii w Przychodni OptoVet!

Lek. wet. Kamila Popławska

 

Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj

 

GALERIA NASZYCH ZADOWOLONYCH PACJENTÓW PO ZABIEGU ENUKLEACJI

 

 

Bibliografia
1) Enucleation, Joshua S. Eaton
https://sci-hub.se/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781119380528.ch10b

2) Bilateral enucleation in dogs: A review of owner perceptions and satisfaction https://sci-
hub.se/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/vop.12623
3) Glaucoma-associated pain results in mechanical sensitivity changes in dogs: A pilot study,
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/vop.12800