Specyficzna choroba oczu kotów, która powoduje dużą bolesność – martwak rogówki u kotów, czyli inaczej sekwestr, mumifikacja lub martwica rogówki. Charakteryzuje się występowaniem ciemnej plamki – „płytki” na rogówce. Może wystąpić u wszystkich kotów, lecz szczególnie predysponowane są rasy perskie, burmańskie, himalajskie, syjamskie, brytyjskie. Jest to schorzenie występujące tylko u tego gatunku. Zapraszam do przeczytania artykułu, w którym wytłumaczę czym spowodowana jest choroba oraz jakie są możliwości leczenia.
JAK ZBUDOWANA JEST ROGÓWKA?
Rogówka to najbardziej zewnętrzna część oka, mająca kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Idąc od zewnątrz do wewnątrz rogówka składa się z:
- Nabłonka warstwowego – nabłonek płaski nierogowaciejący, u psów i kotów składa się 5-7 warstw komórek
- Zrębu kolagenowego – najgrubsza z warstw rogówki, stanowi 90% całej rogówki
- Błony Descemeta – błona podstawna śródbłonka
- Śródbłonka rogówki – jedna warstwa komórek, które wyścielają wnętrze przedniej komory. Jego główną rolą jest przepompowywanie jonów ze zrębu do cieczy wodnistej, co pozwala na utrzymanie przeźroczystości rogówki.
Martwaki mogą obejmować różną głębokości rogówki – niektóre będą obecne tylko w nabłonku powierzchownym, inne sięgają w głąb zrębu, jeszcze inne obejmują najgłębszą warstwę rogówki, czyli błonę Descemeta.
Czarna plamka na rogówce to płytka martwicowa
JAKIE SĄ PRZYCZYNY MARTWAKA ROGÓWKI?
Istnieje wiele teorii na temat przyczyn powstawania martwicy rogówki. Poniżej po krótce omówię wszystkie pojawiające się teorie:
- Pierwsza z nich mówi o infekcji herpeswirusowej spojówki i rogówki kotów. Herpeswirus prowadzi do dendrytycznych owrzodzeń rogówki, przeniknięcia wirusa w głąb zrębu rogówki i powstania martwicy. Na ten temat istnieją sprzeczne badania – jedne z nich dowiodły, że procentowe występowanie DNA wirusa było wyższe w oczach z martwakiem, inne zaś, że herpeswirus może, ale wcale nie musi odgrywać znaczącej roli w powstawaniu schorzenia.
- Kolejna teoria mówiła o obecności barwnika melaniny w rogówce, co tłumaczyłoby ciemne zabarwienie martwaka. W jednym z doświadczeń zostały zbadane widma absorbcji i mikroskopia optyczna komórek, wyniki sugerowały obecność komórek melaniny. W innym zaś badaniu na podstawie mikroskopowej transmisji elektronowej wykluczono obecność komórek melaniny. Teoria została uznana za nieprawdziwą.
- Trzecia teoria mówi o odgrywaniu znacznej roli w genezie martwaka przez keratocyty apoptyczne (keratocyty to komórki zrębu rogówki). Ta teoria nie została potwierdzona w kolejnych badaniach.
Obecnie najbardziej podejrzewane są także czynniki powodujące stałe drażnienie rogówki, takie jak rosnące w stronę rogówki włosy oraz zawijająca się w stronę rogówki powieka (entropium). Przewlekłe owrzodzenie rogówki również może powodować rozwinięcie się martwaka.
Martwaki rogówki wg autorów badań powstawały również u kotów bez wcześniejszych urazów rogówki, bez historii infekcji herpeswirusowych oraz obecności wrzodów.
Jednoznaczna przyczyna powstawania martwaka u kotów pozostaje nieznana. Dużą rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne.
Widoczna płytka martwicowa w kopule rogówki
JAKIE SĄ OBJAWY SEKWESTRA ROGÓWKI?
Objawy takie jak:
- mrużenie / zamykanie oka,
- czarna/ brązowa lub bursztynowa „płytka” na oku,
- bolesność oka,
- spadek samopoczucia,
- wydzielina śluzowa/ ropna z oka,
- zaczerwienienie oka, obecność naczyń wrastających w rogówkę.
Sekwestr może być mały (1-2 mm średnicy) lub zajmować nawet więcej niż połowę rogówki.
Widoczna płytka martwicowa i neowaskularyzacja rogówki
LECZENIE MARTWAKA
W każdym przypadku zalecane jest noszenie przez kota kołnierza w celu zapobiegnięcia zadrapania i uszkodzenia oka. W zależności od głębokości martwaka leczenie farmakologiczne (krople do oczu wraz z lekami ogólnymi) może trwać nawet do kilku miesięcy. Płytka nekrotyczna czasami złuszcza się sama, bez potrzeby interwencji chirurgicznej. Wtedy należy leczyć powstały po oddzieleniu się płytki wrzód (ubytek) rogówki wraz ze współistniejącym odruchowym zapaleniem błony naczyniowej. Stosowane leki to antybiotyki, mydriatyki oraz krople nawilżające. Możliwe jest także stosowanie kropli z komórkami macierzystymi w celu przyspieszenia gojenia.
JAK DŁUGO TRWA LECZENIE?
Proces oddzielania się martwaka może być długi, a samo leczenie farmakologiczne nie daje gwarancji wygojenia się rogówki. W przypadku głębokich martwaków, które powodują silną bolesność oka, w celu zmniejszenia cierpienia zwierzęcia zaleca się wykonanie zabiegu chirurgicznego. Polega on na keratektomii – usunięciu zajętej martwakiem części rogówki oraz pokryciu ubytku za pomocą implantu kolagenowego lub płata spojówkowego. W zależności od głębokości ubytku stosuje się różnego rodzaju implanty. Następnie na oko z implantem nanoszony jest opatrunek z trzeciej powieki, który pozwala rogówce na pełne wygojenie. Przewagą rozwiązania chirurgicznego jest większa kontrola nad gojeniem, nieryzykowanie pęknięcia gałki ocznej przy głębokich martwakach oraz mniejsza blizna po wygojeniu się zmiany.
Każdy przypadek wymaga indywidualnego leczenia.
REKONWALESCENCJA
W przypadku leczenia farmakologicznego kot musi być pod stałą kontrolą okulistyczną, najlepiej w odstępach 1-2 tygodniowych. Pacjent musi być cały czas w kołnierzu, oczy muszą być skrupulatnie kropione, a leki ogólne – antybiotyki i przeciwbólowe podawane o wyznaczonych porach. Wymaga to dużego zaangażowania Opiekuna zwierzęcia. Każdy niepokojący objaw powinien być skonsultowany z lekarzem.
W przypadku leczenia chirurgicznego opatrunek z trzeciej powieki w zależności od rodzaju implantu jest ściągany po 10-21 dniach. Podczas gojenia się oka kot również musi być w kołnierzu. Opiekun musi kropić oko, ale z o wiele mniejszą częstotliwością niż w przypadku leczenia jedynie farmakologicznego. Jest to metoda skracająca dyskomfort zwierzęcia. Każdy niepokojący objaw powinien być skonsultowany z lekarzem.
Zapraszamy na konsultacje okulistyczne do przychodni OptoVet!
Lek. wet. Kamila Popławska
Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj
Bibliografia:
- Okulistyka Weterynaryjna Slattera, D. Maggs, P. Miller, R. Ofri
- Feline corneal sequestrum: laboratory analysis of ocular samples from 12 cats. Heidi J. Featherstone, Valerie J. Franklin and Jane Sansom
- Veterinary Ophthalmology – Kirk N. Gelatt, Gelatt