Jaskra u psa i kota

Czy gałka oczna Twojego pupila wydaje się być większa od drugiej? Czy niepokoi Cię przekrwienie oka oraz masz wątpliwości, czy Twoje zwierzę widzi na to oko?

 

Powyższe objawy mogą świadczyć o jaskrze. Jaskra u psa i kota z definicji jest grupą chorób oczu prowadzącą do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki, a co za tym idzie pogorszenia lub utraty wzroku. Klinicznie objawia się podniesionym ciśnieniem śródgałkowym, które uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie nerwu wzrokowego oraz siatkówki. W przebiegu jaskry dochodzi do nieodwracalnych zmian na dnie oka, które często prowadzą do ślepoty. Dodatkowo należy podkreślić, jest to bardzo bolesny stan, który ludzie opisują jako silny stan migrenowy. Bardzo ważne jest szybkie zdiagnozowanie jaskry i wdrożenie odpowiedniego leczenia, aby ulżyć zwierzęciu w cierpieniu.

Ale po kolei… : )

 

JASKRA U PSA I KOTA O CO CHODZI Z TYM CISNIENIEM?

 

Trochę o anatomii oka – ciecz wodnista (czyli płyn wypełniający przednią komorę oka – przestrzeń między tęczówką, soczewką i rogówką) jest produkowana przez ciało rzęskowe (strukturę należącą do tzw. Błony naczyniowej) leżące tuż za tęczówką. Stamtąd ciecz wodnista przepływa z komory tylnej przez źrenicę do komory przedniej. Ciecz z komory przedniej przemieszcza się przez kąt przesączania do szczeliny rzęskowej, skąd po przefiltrowaniu przez siateczkę beleczkową przypominającą gąbkę dostaje się  do naczyń tworzących splot żył wodnych. Stąd po pokonaniu po drodze innych naczyń dostaje się w końcu do żylnego krążenia ogólnego. Opisana droga to tzw droga konwencjonalna przepływu cieczy wodnistej – w ten sposób jest ona odprowadzana u 85% psów i 97% kotów. 

 

 

Pozostała objętość opuszcza gałkę oczną drogą naczyniówkowo-twardówkową. W tym przypadku ciecz wodnista przepływa przez podstawę tęczówki do przestrzeni nadrzęskowej  lub nadnaczyniówkowej. Stąd przedostaje się do gałki ocznej przez otwory w twardówce, przez które wnikają naczynia i nerwy. Odprowadzanie płynu tą drogą nasila się w niektórych chorobach oraz pod wpływem leków stosowanych w leczeniu jaskry. 

 

A najważniejsza w tym wszystkim… równowaga!

Wysokość ciśnienia wewnątrzgałkowego jest skutkiem równowagi między wytwarzaniem a odprowadzaniem cieczy wodnistej. O ile w teorii może dojść do zaburzenia zarówno wytwarzania jak i odprowadzania, to klinicznie znane są tylko przypadki zaburzenia ODPROWADZANIA cieczy wodnistej, co prowadzi do wzrostu ciśnienia – jaskry. Oczywiście na początku, gdy ciśnienie rośnie, oko próbuje to rekompensować zmniejszając wytwarzanie cieczy wodnistej. W oku z jaskrą wytwarzanie i odpływ cieczy wodnistej są znacznie zmniejszone, a mechanizmy kompensacyjne ulegają wyczerpaniu. 

 

DO RZECZY ZATEM… JASKRA U PSA I KOTA – JAKIE SĄ OBJAWY?

 

Najczęściej w przebiegu jaskry obserwujemy:

  • ból oka, skurcz powiek i zmiana zachowania – należy podkreślić, że jaskra jest najbardziej bolesną chorobą wśród zwierząt, o czym może świadczyć znaczna apatia psów i kotów dotkniętych tą przypadłością, niechęć do ruchu oraz brak apetytu. Ludzie opisują atak jaskry jako ogromną migrenę. Należy zaznaczyć, że objawy bólowe są mocniej wyrażone u psów niż u kotów, mimo to, że koty boli tak samo, jednak z racji swojej natury mniej to okazują
  • przekrwienie naczyń krwionośnych nadtwardówki – wzrost ciśnienia ogranicza przepływ krwi przez ciało rzęskowe, przez co zwiększona objętość krwi przepływa przez żyły nadtwardówkowe
  •  obrzęk rogówki, oko wydaje się „mętne”, ponieważ podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe prowadzi do upośledzenia funkcjonowania śródbłonka rogówki
  • nieruchoma, rozszerzona źrenica – w wyniku jaskry mięsień odpowiadający za zwężenie źrenicy ulega niedokrwieniu. Przy jaskrze początkowej, gdy ciśnienie nie jest jeszcze bardzo wysokie, źrenica może prawidłowo reagować na światło.
  • zaćma – w przebiegu jaskry może dochodzić do zaćmy, ponieważ z powodu wysokiego ciśnienia zaburzone jest prawidłowe odżywanie soczewki
  • zwichnięcie soczewki – w wyniku zwiększonego ciśnienia dochodzi do zerwania wyrostków rzęskowych, na których zawieszona jest soczewka i może ona ulec zwichnięciu lub nadwichnięciu
  • pogorszenie wzroku – gdy ciśnienie w oku wzrasta, dochodzi do ucisku włókien nerwu wzrokowego, co zakłóca przepływ neuronalny i dopływ krwi do tarczy nerwu wzrokowego, może dojść do zwyrodnienia siatkówki

 

DLACZEGO TAK SIĘ DZIEJE – PRZYCZYNY I KLASYFIKACJA:

 

Jaskrę dzielimy na jaskrę pierwotną, która u zwierząt występuje genetycznie, jest spowodowana wadami w budowie kąta przesączania lub siateczki beleczkowatej i może rozwinąć się w różnym wieku, oraz jaskrę wtórną.

JAKI JEST PODZIAŁ JASKRY PIERWOTNEJ?

  • jaskra pierwotna z otwartym kątem przesączania (POAG)

– występuje obustronnie
– wzrost ciśnienia ulega podwyższeniu stopniowo
– podejrzewa się, że przyczyną są zmiany biochemiczne w siateczce beleczkowatej, które w  końcu prowadzą do wzrostu ciśnienia

  • jaskrę pierwotną z zamkniętym kątem przesączania (PACG)

– także jest obustronna
– często zmiany  występują tylko w jednym oku
– zmiany w drugim oku występują średnio około 8 miesięcy po wystąpieniu zmian w pierwszym
– wystepuje 8 razy częściej niż POAG
– mechanizm choroby ma związek z wrodzoną dysplazją więzadeł grzebieniastych w kącie przesączania

JASKRA WTÓRNA

Jaskra wtórna natomiast występuje zawsze wtórnie do procesu toczącego się w gałce ocznej, może być spowodowana następującymi czynnikami:

– zwichnięciem soczewki

– zrostami tylnymi tęczówki z soczewką lub przednimi tęczówki z rogówką

– obecnością materiału komórkowego w komorze przedniej, który zatyka kąt przesączania np. w skutek zapalenia błony naczyniowej, obecności w przedniej komorze komórek zapalnych, nowotworowych lub struktur , które nie powinny się w niej znajdować np. ciało szkliste z komory ciała szklistego

– blokiem wywołanym zmianą ułożenia tęczówki w stosunku do soczewki

 

JASKRA U PSA I KOTA – DIAGNOSTYKA

 

Przy stwierdzeniu / wykluczeniu jaskry stosuje się badanie pomiaru ciśnienia wewnatrzgałkowego (tonometrię) przyrządem o nazwie TONOMETR. Jak przygotować się do badania okulistycznego? Opisujemy tutaj. Tonometr pokazuje ciśnienie w oku, które fizjologicznie u psów i kotów powinno mieścić się między 15 a 25 mmHg. Jest to badanie bardzo szybkie, całkowicie bezbolesne.

 

Na zdjęciu widać pacjenta psa, który jest poddawany badaniu ciśnienia w gałce ocznej. Do oka pacjenta przyłożony jest specjalny przyrząd o nazwie tonometr

 

Aby sprawdzić czy kąt przesączania jest prawidłowo zbudowany wykonuje się GONIOSKOPIĘ – w tym celu wykorzystuje się specjalną soczewkę, która załamuje promienie światła w ten sposób, aby można było obejrzeć w powiększeniu kąt przesączania. Badanie wymaga precyzji, dlatego często w razie zwierząt nerwowych wykonuje się je w premedykacji. 

 

JASKRA U PSA I KOTA – LECZENIE

 

Możliwości leczenia zależą przede wszystkim od tego, czy oko z jaskrą jest widzące oraz jaka jest patogeneza jaskry (pierwotna/ wtórna). 

 

Na zdjęciu widać kociego pacjenta w trakcie zakrapiania oczu na wizycie u lekarza specjalisty okulisty

 

LECZENIE JASKRY WTÓRNEJ

 

Przy jaskrze WTÓRNEJ należy wdrożyć leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne przyczyny, która jaskrę wywołała. W przypadku zapalenia błony naczyniowej należy wdrożyć leczenie uveitis przy pomocy leków przeciwzapalnych oraz mydriatyków. Przy zwichnięciu przednim soczewki należy chirurgicznie usunąć soczewkę, aby nie powodowała ucisku i zatkania kata przesączania. Należy jednak pamiętać, że soczewka może być przyczyną, ale w niektórych przypadkach także konsekwencją jaskry. Może ulec zwichnięciu w wyniku zbyt dużego napięcia zawieszających ją wyrostków rzęskowych. W przypadku zaćmy, która uwalniając swoje antygeny z napęczniałej soczewki wywołuje zapalenie błony naczyniowej, należy wykonać zabieg fakoemulsyfikacji (usunięcia mas zaćmowych). Bez takiego zabiegu nie ma możliwości opanowania stanu zapalnego w oku.

 

LECZENIE JASKRY PIERWOTNEJ

 

Przy jaskrze PIERWOTNEJ w oku widzącym u psów należy rozważyć możliwość cyklofotokoagulacji. Polega ona na przeztwardówkowym napromieniowaniu wyrostków rzęskowych diodą lub laserem. W wyniku zabiegu wyrostki rzęskowe ulegają unieczynnieniu zapobiegając rozwojowi jaskry. 

W przypadku oka niewidzącego u psów z jaskrą można wykonać zabieg farmablacji polegający na farmakologicznym unieczynnieniu wyrostków rzęskowych. Zabieg ma na celu pozostawienie gałki ocznej przy braku możliwości odzyskania wzroku. Zabieg jest możliwy do wykonania wyłącznie u psów.  U kotów nie ma możliwości wykonania tego zabiegu. W jego wyniku dochodzi do nowotworzenia w gałce ocznej, powstania tzw mięsaka. 

Przy każdej z metod należy co jakiś czas przeprowadzać kontrole okulistycznie ciśnienia w oku. Pozwala to ocenić skuteczność leczenia i zadziałać na czas.

Należy pamiętać, że w gałce ocznej wszystkie struktury anatomiczne pozostają w kontakcie ze sobą. Dlatego dolegliwości pierwotnie dotyczące jednej struktury mogą szybko spowodować konsekwencje występujące w innych strukturach, łącznie z utratą wzroku. Jaskra bardzo szybko może doprowadzić do nieodwracalnych zmian na dnie oka, co wiąże się z nieodwracalną ślepotą. W przypadku przewlekłego stanu zapalnego, utraty widzenia oraz dużego bólu wywołanego chorobą czasem jedynym słusznym rozwiązaniem jest zabieg enukleacji – usunięcia chorego oka.

Celem lekarza weterynarii zawsze jest zapewnienie jak największego komfortu życia zwierzęcia. Ze względów humanitarnych nie istnieje możliwość wstawienia psu lub kotu sztucznej gałki ocznej . Proteza może przemieszczać się w oczodole i powodować ból. Aby podjąć decyzję o możliwościach leczenia jaskry zawsze należy przeprowadzić pełne badanie okulistyczne. Terapia jest dobierana indywidualnie do pacjenta.

Serdecznie zapraszamy na konsultacje okulistyczne do naszych lekarzy weterynarii w Przychodni OptoVet!

Lek. wet. Kamila Popławska

 

Zapraszamy do przeglądania codziennych ciekawostek z życia Przychodni właśnie tutaj

 

Bibliografia :

1) OKULISTYKA WETERYNARYJNA SLATTERA, D.J. Maggs, P.E. Miller, R. Ofri, wyd. I polskie, red. J. Garncarz

2) https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/vop.12820

Przeczytaj także

Encephalitozoon Q&A czyli kunikuloza bez tajemnic!

Encephalitozoon Q&A czyli kunikuloza bez tajemnic!

Zapraszamy na pytania&odpowiedzi o kunikulozie - chorobie pasożytniczej występującej najczęściej u królików! 1. Jedni mówią, że to pierwotniak, a inni, że to grzyb – jak to w końcu jest? Encephalitozoon należy do gromady Microsporidia. Są to jądrzaste,...